Ostatnio coraz głośniej jest o tak zwanym mechanizmie split payment – modelu płatności, który niedawno został wdrożony w Polsce, w związku z czym wprowadzono pewne nowe przepisy, które są kolejnymi związanymi z podatkiem VAT po JPK_VAT. Dowiedz się, czego dotyczy i na czym polega ten tajemniczy mechanizm, czy i dla kogo jest on obowiązkowy, a także jakie zmiany przyniesie on dla podatników i księgowości.
Na czym opiera się split payment?
Split payment to inaczej model podzielonej płatności, który dotyczy opłacania podatku VAT. Wprowadzono go na razie w zaledwie kilku krajach, między innymi we Włoszech, w Czechach, Turcji i… Polsce. Poszczególne państwa decydują się na taki mechanizm w związku z rosnącą luką podatkową w VAT – split payment ma na celu uszczelnienie systemu podatkowego.
Na czym miałoby to polegać? Najprościej rzecz ujmując, w modelu split payment nabywca płaci sprzedawcy za produkt lub usługę zamiast w jednej kwocie brutto, to w dwóch oddzielnych kwotach przelewanych na oddzielne rachunki danego przedsiębiorcy (co oczywiście ma swój wpływ na prowadzoną księgowość). Kwoty są dysponowane w odgórnie przypisane miejsca:
- kwota netto spływa na dowolny rachunek, jaki wskaże nabywcy sprzedawca lub zostaje przekazywana w inny ustalony sposób,
- kwota podatku wędruje na dedykowany rachunek VAT, który istnieje właśnie na potrzeby ułatwionego rozliczenia podatkowego.
Od kiedy obowiązuje model split payment?
W Polsce mechanizm podzielonej płatności wprowadzono wraz z dniem 1 lipca 2018 roku na mocy ustawy, która zmieniła zarówno ustawę o podatku od towarów i usług, jak i niektóre inne ustawy z dn. 1 sierpnia 2017 roku. W kluczowym dokumencie na temat podatku VAT dodano zupełnie nowy rozdział 1a, który dotyczy właśnie modelu podzielonej płatności.
Ponieważ nowe przepisy weszły w życie 1 lipca, dopiero od tego dnia jest możliwe stosowanie dedykowanego komunikatu przelewu. Automatycznie rozdziela on kwotę należności na dwie części i przekazuje jedną z nich na rachunek sprzedawcy, a drugą na specjalny rachunek VAT.
Kto może skorzystać z podzielonej płatności?
Według art. 108a ust.1 poprawionej ustawy, możliwość skorzystania z nowego modelu przysługuje tym nabywcom, którzy otrzymali fakturę z wyszczególnioną kwotą podatku. Split payment można stosować jedynie przy okazji transakcji B2B, czyli pomiędzy dwiema firmami profesjonalnie uczestniczącymi w obrocie gospodarczym. Modelu nie wprowadzono zaś na użytek relacji B2C, a zatem pomiędzy firmami a osobami prywatnymi. Jeśli konsument nie prowadzi własnej działalności gospodarczej, nie ma ani prawa, ani możliwości opłacenia faktury w split payment.
Czy podzielona płatność jest obowiązkowa dla wszystkich nabywców?
Jak może potwierdzić każdy doradca podatkowy, jest to (przynajmniej na razie) rozwiązanie zupełnie dobrowolne. Jeśli jednak nabywca będzie chciał podjąć taką inicjatywę, będzie miał do dyspozycji wszelkie ułatwienia. Co bardzo istotne: o zastosowaniu split payment decyduje właśnie nabywca, a nie sprzedawca.
Jakie konsekwencje ma zastosowanie modelu split payment?
Po pierwsze i najważniejsze – choć środki gromadzone na rachunku VAT wciąż będą własnością sprzedawcy, nie będzie można nimi dowolnie dysponować. Rachunek ten może zostać obciążony zarówno z tytułu uregulowania zobowiązania podatkowego i ewentualnych odsetek, jak i w celu dokonania płatności względem innych kontrahentów. Można wprawdzie wnioskować do naczelnika US o uwolnienie środków zgromadzonych na rachunku VAT i przekazanie ich na rachunek bieżący, ale organ ma na podjęcie decyzji aż 60 dni.
Jeśli chodzi o księgowość, mechanizm split payment wprowadzi drobne zmiany w pracy, którą musi wykonywać biuro rachunkowe. Innowacje dotyczą:
- sposobu księgowania dotyczącego obciążeń i uznań rachunku VAT (rachunek musi być ewidencjonowany dla celów księgowych, stąd usługi księgowe dotyczą odtąd dwóch odrębnych przelewów – na bieżący rachunek oraz na rachunek VAT),
- systemy finansowe podatników muszą objąć obsługę przelewów w modelu split payment (aby zapewnić prawidłowe generowanie komunikatu przelewu),
- w związku ze zmianami w ustawie o rachunkowości, w sprawozdaniu finansowym należy wykazywać środki zebrane na rachunku VAT.